28 lis TESTAMENT, DAROWIZNA, DOŻYWOCIE, RENTA
Jak rozporządzić swoim majątkiem za życia? Czy w grę wchodzi tylko testament? Może warto pomyśleć o umowie darowizny lub dożywocia? Poniżej podstawowe informacje o każdym z tych sposobów.
Testament – typowe rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci. Nabycie majątku (spadku) przez osobą wskazaną w testamencie nastąpi dopiero z chwilą śmierci spadkodawcy. Do nabycia pełni praw do spadku potrzebne będzie jeszcze przeprowadzenie postępowania spadkowego (u notariusza, a niekiedy może być konieczne postępowanie w sądzie).
Spadkobiercom ustawowym pominiętym w testamencie należy się zachowek, chyba że zostali skutecznie wydziedziczeni w testamencie czyli pozbawieni prawa do zachowku.
Umowa dożywocia – nabycie nieruchomości przez osobą wskazaną w umowie nastąpi już w chwili zawarcia umowy, do nabycia pełni praw do majątku (np. mieszkania) nie potrzeba już więcej formalności. Osoba, która decyduje się na przekazanie nieruchomości w ten sposób „traci” prawo własności już za życia, w zamian za to nabywca nieruchomości musi zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie, w braku odmiennej umowy przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opał, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
Co do zasady umowa dożywocia chroni przed zachowkiem. Teoretycznie spadkobiercy ustawowi mogliby dochodzić zachowku, jednak sąd musiałby dojść do wniosku, umowa dożywocia była umowa pozorną, albowiem jej celem było w istocie dokonanie darowizny, a nie realne zapewnienie dożywotniego utrzymania. Dlatego ważne jest odpowiednie przygotowanie postanowień umowy, a także jej późniejsze wykonywanie czyli faktycznie wsparcie i pomoc dla zbywcy nieruchomości.
W przypadku spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego właściwą umową będzie umowa renty, w której w zamiast za przeniesienie tego prawa osoba, która otrzyma mieszkanie zobowiąże się do dożywotniego płacenia renty i zapewnienia korzystania z mieszkania.
Umowa darowizny – Nabycie nieruchomości przez osobą wskazaną w umowie nastąpi w chwili zawarcia umowy, do nabycia pełni praw do majątku (np. mieszkania) nie potrzeba już więcej formalności. Osoba, która decyduje się na przekazanie nieruchomości w ten sposób „traci” prawo własności już za życia, ale w razie rażącej niewdzięczności obdarowanego może odwołać darowiznę.
Uwaga:Prawo do odwołania darowizny przysługuje też spadkobiercom darczyńcy.
W takiej umowie można zapewnić dla darczyńcy dożywotnią służebność mieszkania.
Po śmierci obdarowany będzie musiał rozliczyć się z zachowku należnego spadkobiercom ustawowym.
Każde z rozwiązań ma swoje plusy i minusy, które warto rozważyć z prawnikiem.